Τρίτη 30 Απριλίου 2013

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ 2013



Εγώ προσωπικά και οι συνεργάτες μου ευχαριστούμε θερμά τους χωριανούς – επισκέπτες εσωτερικού και εξωτερικού (Ελλάδα, Αμερική, Γερμανία, Βέλγιο) για την επίσκεψή σας στο blog (achladokastro-artotiva.blogspot.com) και σας ευχόμαστε  Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση.
Ευχαριστώ θερμά τον Φώτιο-Χρήστου Πυλαρινό από το Θέρμο για το θέμα «Ιστορία ενός Μετανάστη».

Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

Ι.Ν. ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΧΛΑΔΟΚΑΣΤΡΟΥ

















ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ (ΚΑΜΑΡΑ) ΤΗΣ ΑΡΤΟΤΙΒΑΣ (ΑΧΛΑΔΟΚΑΣΤΡΟ)


Λόγω της στρατηγικής του θέσης το γεφύρι της Αρτοτίβας υπήρξε πεδίο μαχών κατά την Τουρκοκρατία, την Επανάσταση και τον Εμφύλιο 1943-44.
    Η πρώτη μάχη με τους Τούρκους ήταν το 1818 μεταξύ του οπλαρχηγού Ι. Αγγελάκη με τον Γιουσούφ Αράπη, διότι οι δύο οικογένειες Πυλαρινού, ο οποίος ήταν κοτζαμπάσης και του οπλαρχηγού Αγγελάκη, διατελούσαν σε έριδα και ήλθαν σε διαμάχη, γιατί οι Πυλαριναίοι ήταν αρματωλοί του τόπου τους. Προς ενίσχυση ο Πυλαρινός κάλεσε σε βοήθειά του τον Γιουσούφ Αράπη, κατά την μάχη που έγινε οι κάτοικοι κρύφτηκαν στους βράχους ΄΄Ριζόβραχα΄΄ και τον ΄΄Κοκκινόβραχο΄΄ στην αριστερή πλευρά της όχθης του ποταμού Εύηνου(Φίδαρη). Στην μάχη αυτή ο Αγγελάκης πολέμησε πολύ σκληρά και νίκησε τον Γιουσούφ Αράπη, ο οποίος υποχώρησε ολοπόταμα προς Αβαρίκο-Ευηνοχώρι(Μποχώρι)-Γαλατά.
    Σύμφωνα με την παράδοση ο οπλαρχηγός Ιωάννης Αγγελάκης (Γιαννής) ήταν μετρίου αναστήματος και είχε υπό τις διαταγές του 300 παλικάρια. Όταν μάθανε ότι έρχεται ο Γιουσούφ Αράπης συγκεντρωθήκανε στο Χανάκι (μικρό χάνι ιδιοκτησίας των Πυλαριναίων) και τους έδωσε διαταγές πως θα διεξαχθεί η μάχη. Ταμπουρωθήκανε από το Χανάκι μέχρι το πέτρινο Γεφύρι (Καμάρα) φτιάχνοντας πρόχειρες πολεμίστρες και το κύριο βάρος έπεσε στη μεριά που ήταν ο Αγγελάκης με τα παλικάρια του, κρυμμένοι πάνω στον απότομο βράχο της Γέφυρας.  Όταν έφτασε ο Γιουσούφ Αράπης στη Γέφυρα με το ασκέρι του που το αποτελούσαν 3.000 Τουρκαλβανοί  ήταν χειμώνας ο Εύηνος (Φίδαρης) είχε κατεβάσει πολύ νερό και ήταν αδύνατη η διέλευση του ποταμού για αυτούς. Η ποσότητα του νερού  ήταν τόσο μεγάλη που περνούσε πάνω από τις δυο βάσεις της Γέφυρας. Οι Τουρκαλβανοί αποφάσισαν να περάσουν τη Γέφυρα, ο Αγγελάκης με τα παλικάρια του από την απέναντι πλευρά φωνάζοντας την ιαχή ΄΄Βαράτε τους Τουρκαλβανούς΄΄ και  χτυπώντας τους με τα καριοφίλια, ακόμη πετώντας και πέτρες λόγω τις κατάλληλης θέσης που ήταν ταμπουρωμένοι τους προξένησαν μεγάλες απώλειες με συνέπεια να υποχωρήσουν και να καταλήξουν στο Ευηνοχώρι (Μποχώρι) – Γαλατά. Οι απώλειες για τους Τουρκαλβανούς ήταν 1.020 νεκροί και για τους Έλληνες μόλις 3 άτομα. Μετά από αυτή τη μάχη από τη χαρά τους ο οπλαρχηγός με τα παλικάρια του τραγουδούσαν το παρακάτω δημοτικό τραγούδι:
                                               Πάψε Γιαννή τον πόλεμο
                                               πάψε και το τουφέκι
                                               να κατακάτσει ο κουρνιαχτός
                                               να μετρηθεί το ασκέρι
                                               μετράνε τους Τουρκαλβανούς
                                               τρεις φορές και λείπουν 1.020
                                               μετράνε και τα κλεφτόπουλα
                                               και λείπουν 3 λεβέντες.
    Ο Αλή πασάς μαθαίνοντας τις μεγάλες απώλειες των Τουρκαλβανών απόρησε για το γεγονός και έστειλε αγγελιοφόρο θέλοντας να γνωρίσει τον Αγγελάκη. Αφού ο αγγελιοφόρος τον ειδοποίησε, οι Έλληνες του είπαν να μην πάει, γιατί είναι πανούργος και αιμοχαρής και θα του πάρει το κεφάλι. Αυτός τους απάντησε: Αν με σκοτώσει τότε κάποιος από εσάς θα αναλάβει αρχηγός. Αφού έβαλε στον ώμο του ένα ταγάρι με ψωμί ξεκίνησε να πάει να τον συναντήσει. Ξεκινώντας στο δρόμο στην Μεσάριστα Μακρυνείας βρήκε μια πηγή και ένα μικρό ελαφάκι έπινε νερό. Τότε αυτός βγάζει το σακάκι του γρήγορα και το ρίχνει πάνω του πιάνοντάς το ζωντανό. Μέσα του λέει θα το πάω πεσκέσι στον πασά. Βάζοντάς το στον ώμο και φτάνοντας εκεί του λέει: Αφέντη μου αυτό είναι για σένα, αυτός απόρησε και του είπε πως το έπιασε, του απαντάει τρείς ώρες το κυνηγούσα και θαύμασε τη σβελτάδα του. Αφού συζήτησαν αρκετή ώρα τότε ο πασάς φώναξε τους υπηρέτες να του φέρουν φαγητό να φάει. Αυτός του είπε ότι έχει ψωμί στο ταγάρι του και ο πασάς του απάντησε, ότι αυτό το μικρό ζωάκι σου έσωσε τη ζωή, γιατί θαύμασε τις ικανότητές του, αφήνοντάς τον να γυρίσει ξανά στο Αχλαδόκαστρο (Αρτοτίβα) στα παλικάρια του.
1.    Πηγή: Κων/νος Ιωάννου Αγγελάκης (Αράπης-Γιαννής) απόγονος του οπλαρχηγού Ιωάννη Αγγελάκη.   18-3-2013
2.    Η λέξη  Γιαννής προήλθε από το γεγονός, όταν κάποιος Ιωάννης Αγγελάκης βάφτισε το γιό του και του έδωσε το όνομα Ιωάννης για να τον ξεχωρίζουν στο χωριό τον ονόμασε Γιαννή σύμφωνα με μαρτυρία του Νικολάου Μιχαήλ Αγγελάκη (Υπάλληλος ΕΥΔΑΠ-Βιολόγος).    28-4-2013                                                                                                           
                                                                                                                                                                                                                                  
    Η δεύτερη μάχη στο γεφύρι έγινε στις 26 Φεβρουαρίου του 1828. Εκείνη την εποχή στην Δυτική Ελλάδα ήταν επικεφαλής των Ελληνικών Επαναστατικών δυνάμεων ο αρχιστράτηγος Τζώρτζ. Μαζεύτηκαν αρκετοί οπλαρχηγοί (Δημοτσέλιος, Μακρής, Ράγκος, Μακρυγιάννης Κραβαρίτης, Βλαχόπουλος, καπετάν Ηλίας Χρυσοσπάθης, Ευμορφόπουλος, Γ. Φωκάς, Χρ. Συσίνης, Κ. Μαυρομιχάλης, Κουτσονίκας, Στάϊκος, Δαγκλής, Κ. Μπότσαρης κλπ.) για να παρακολουθούν τον εχθρό, να εμποδίζουν την είσοδο τροφών και να μην αφήνουν να μπει και να βγει κανένας από το Μεσολόγγι (ΕΒΕ)ΑΑ, Αρχείο Δ. Μακρή, αριθ. φ. 9590). Οι ενέδρες και η εμπόδιση αυτή του εχθρού έφθανε μέχρι τα ορεινά Δυτικά Κράβαρα.
    Έτσι πολυάριθμο εχθρικό σώμα με επικεφαλής τον Μπεκίραγα που από τα ορεινά Κράβαρα θέλησε να κατευθυνθεί στο Μεσολόγγι για βοήθεια, στρατοπέδευσε στο Γεφύρι της Αρτοτίβας. Οι Τούρκοι είχαν μαζί τους για οδηγό τον προσκυνημένο Γιολδάση (ΓΑΚ, Γεν. Γραμματεία φακ. 31).
    Συνολικά 17 Αξιωματικοί του Μακρή (Ιωάννης Μακρής, Πέτρος Τζερπέλης, Κωνσταντής Καινούργιος, Δημήτρης Κολοφωτιάς, Κωνσταντής Λάλιος, Σταθάκης Τζιμπουράκος, Χρήστος Καλογερής, Παναγιώτης Μακρυκωστόπουλος, Μήτρος Δοβας, Σκαλτζονάσιος, Χρήστος Ζυγιώτης, Ιωαννής Σκραρμούτζος, Γεώργιος Δόβας, Νικολάκης Καστρινόπουλος, Νάσος Καρδαμάς, Στάθης Λουγκάς και Γαλάνης Γκαραγκούνης) [ΓΑΚ, Γεν. Γραμμ. φ. 31]. Οι ανωτέρω Αξιωματικοί που πληροφορήθηκαν την κάθοδό του από το Ζυγό και βοηθούμενοι από τον ντόπιο Κολοφωτιά (αδερφός του Μακρυγιάννη, ο οποίος δεν τον ακολούθησε στη Δυτική Ελλάδα. Από το παραπάνω έγγραφο [ΓΑΚ, Γεν. Γραμμ. Φ. 31] προκύπτει ότι φεύγοντας ο αδελφός του για τη Δυτική Ελλάδα, εντάχθηκε στο σώμα του Μακρή με τον οποίο ο αδελφός του είχε στενή φιλία. Κατόρθωσαν στις 26 Φεβρουαρίου να τους αιφνιδιάσουν και να τους αναγκάσουν κυνηγώντας τους, να γυρίσουν στον Πλάτανο όπου και ταμπουρώθηκαν στα σπίτια, έγινε σπουδαία μάχη και κράτησε τρία μερόνυχτα.
    Αυτή είναι η περίφημη μάχη της Αρτοτίβας και από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει, ότι ζεστάθηκε η ατμόσφαιρα και ξαναζωντάνεψε η διάθεση των κατοίκων για αγωνιστικότητα και λευτεριά. Αποτέλεσμα αυτής της διάθεσης ήταν να ξαναρχίσουν οι εκκαθαριστικές κινήσεις των Κραβαριτών, οι οποίοι ανανεωμένοι και ξεκούραστοι όργωναν με πάθος τα βουνά της ορεινής Επαρχίας αποφασισμένοι να ελευθερώσουν τη γη των πατεράδων τους.
   Η τελευταία μεγάλη μάχη δόθηκε την 11η Οκτωβρίου του 1943 μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ.
                                                                         Λάμπρος Πυλαρινός
                                         Οκτώβριος 2012                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

Τετάρτη 3 Απριλίου 2013

ΤΟ ΧΑΝΙ


ΤΟ ΧΑΝΙ ΤΟΥ ΜΠΑΡΜΠΑ – ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ
(Σκορδά τ'Αλώνι)
ΑΛΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟ ΧΑΝΙ

ΠΕΤΡΟΚΟΤΣΥΦΑΣ




ΑΗΔΟΝΙ ΣΤΗΝ ΠΑΝΩ ΒΡΥΣΗ
Ο κόσμος κτίζει εκκλησιές, κτίζει και μοναστήρια,
                                κτίζουν οι Ηπειρώτες πρωτομάστορες το πετρογέφυρο της Αρτοτίβας
           για να περνούν οι διαβάτες, για να περνούν οι αγωγιάτες,
                             για να περνούν οι βλάχοι με τα χιλιάδες γιδοπρόβατα, ακούν τον αχό
                 των κυπροκούδουνων οι Πυλαριναίοι αρματωλοί από το χάνι
                                     του μπάρμπα – Αριστοφάνη(1), όπου γλεντούν και τραγουδούν, πίνοντας
            γλυκό κρασί απ' τα αμπέλι και ευφραίνεται η καρδιά τους.
                                                                                  Ακούν το βουητό του Φίδαρη το χειμώνα.
      Ακούν κρουξήματα πουλιών στα διάσελα και τα βουνά.
                      Ακούν το κελάιδημα του πετροκότσυφα και των αηδονιών από το
                                              Γλαρεντζόρεμα. Ακούν τον κούκο πάνω στην ράχη την ψηλή, ακούν τον αχό της
                                                                                αετοκόκκαλης φλογέρας του γέρου – Βαλαώρα(2).
                         Ακούν απέναντι στη μαυροσπηλιά τα σαλαγητά του Μπαγιακλού(3)
                  που τραγουδά την κλεφτουριά (κλείσαν οι στράτες του Μοριά...)
                Νάτος και ο Ντουτσιουκώστας με το κλαρίνο του παίζοντας και
                          αυτός την ιτιά. Το κέφι αρχίζει και φουντώνει πέφτουν 5-6 ντουφεκιές
                                                                 με τα καριοφίλια και τραγουδούν όλοι μαζί  στου Σκορδά το Αλώνι                                             
                                                                                 “σήκω πάνω Γερογιαννακό και μη βαριακοιμάσαι στο Καστράκι να΄ρθεις           
                                     και συ να φας ψητό προβατίνας κλεμμένη από τον μπάρμπα-Αριστοφάνη.
              Ω   ΤΙ ΩΡΑΙΕΣ ΕΠΟΧΕΣ

              Λάμπρος Πυλαρινός